Hawaasa Tokkummaa Addunyaa Keessatti Diyaaspooraa Oromoo Cimaa Ijaaruu

Hawaasa Tokkummaa Addunyaa Keessatti Diyaaspooraa Oromoo Cimaa Ijaaruu

 Ummanni Oromoo Afrikaa keessatti gareewwan sab-afaan gurguddoon keessaa tokko yoo ta’u, seenaa badhaadhaa fi aadaa socho’aa Itiyoophiyaa keessattis ta’e addunyaa guutuutti dagaagaa itti fufee jiru qaba.  Miseensonni diyaaspooraa Oromoo kutaalee addunyaa adda addaa keessa yeroo qubatan qormaanni jiru: hawaasa addunyaa tokkotti makamuun akkamitti hawaasa cimaa, tokkummaa qabu ijaaruu danda’u?  Deebiin isaas mul’ata, tokkummaa, fi tarkaanfii tarsiimoo keessa jira.

 Humana Mul'ataa

 "Namoonni mul'ata hin qabne ni badu" jechi jedhu keessumaa hawaasa addunyaa addunyaa guutuu ta'e keessatti milkaa'inaaf carraaqu kamiifuu dhugaa dhaga'ama.  Mul’anni waloo diyaaspooraa Oromoo eenyummaa kunuunsuu, humneessuu diinagdee guddisuu, tokkummaa dagaagsuu giddu galeessa godhachuu qaba.  Kallattii ifa ta’e malee hawaasni gargar bahuu fi aadaan manca’uu balaadhaaf saaxilama.  Mul’ata kana dagaagsuuf hoggansa yaadaan, hirmaannaa hawaasaa, akkasumas hirmaannaa dammaqinaan namoota dhuunfaa Oromoo egeree isaanii bocuu gaafata.

 Eenyummaa fi Aadaa Oromoo kunuunsuu

 Eenyummaa Oromoo cimaa qabaachuun dhaloota dhufuuf murteessaadha.  Kunis karaa:

 1. Barnoota Afaanii fi Aadaa – Manneen barnootaa afaan Oromoo fi wiirtuuwwan aadaa hawaasa diyaaspooraa keessatti hundeessuun dhaloonni dargaggoota hambaa isaanii waliin walitti hidhamiinsa akka qabaatan taasisa.

 2. Miidiyaa fi Ogbarruu– Seenaa, maxxansa, fi waltajjiiwwan dijitaalaa Oromoo jajjabeessuun duudhaa kunuunsuu fi seeneffama Oromoo addunyaaf qooduuf gargaaruu danda’a.

 3. Ayyaanotaa fi Walga’ii – Taateewwan aadaa Oromoo fi ayyaanota qopheessuun hawaasni akka kabajuu fi walitti hidhamiinsa akka cimsu kan taasisu yoo ta’u, miseensota gidduutti miira ofii ta’uu uuma.

 Diinagdee Angoomsuu fi Neetworkiin

 Diyaaspooraan cimaan dinagdeenis of danda’uu qaba.  Hawaasa keessatti misooma daldalaa fi dandeettii faayinaansii irratti invastimantii gochuun itti fufiinsa yeroo dheeraa fiduu danda’a.  Tooftaaleen kanneen akka:

 1. Inishiyeetiivii Abbootii Qabeenyaa – Daldala Oromoo jajjabeessuu fi dhaabbilee jalqabaa sagantaa maallaqaa fi gorsaatiin deeggaruun.

 2. Neetwoorkii Ogeessotaa – Ogeessonni Oromoo damee isaaniitiin akka dagaagan gargaaruuf toora hojii fi carraa gorsa hojii uumuu.

 3. Invastimantii Hawaasaa – Maallaqa waldaa hojii gamtaa ykn sagantaa qusannaa hawaasaa barnoota, daldala, fi jalqabbii hawaasummaa deeggaru hundeessuun.

 Hirmaannaa Siyaasaa fi Hawaasummaa

 Diyaaspooraan Oromoo imaammata irratti dhiibbaa uumuu fi mirga ummata isaa biyya keessaa fi addunyaa irratti leellisuu danda’a.  Hirmaannaan bu’a qabeessa ta’e karaa:

 1. Garee Abukaatoo Diyaaspooraa– Dhaabbilee dantaa Oromoo, mirga namoomaa, fi jijjiirama imaammataa hawaasa miidhu leellisan ijaaruu.

 2. Hirmaannaa Lammummaa – Miseensonni Oromoo biyyoota keessummeessan keessatti siyaasa biyya keessaa irratti akka bobba’an, akka sagalee kennan, akkasumas adeemsa murtii kennuu irratti akka hirmaatan jajjabeessuu.

 3. Gamtaa Addunyaa – Waltajjii addunyaa irratti sagalee Oromoo guddisuuf hawaasa biroo fi dhaabbilee addunyaa waliin tumsa ijaaruu.

 Tokkummaa Heddumina Keessatti

 Garaagarummaan muuxannoo, duubbee naannoo, ykn ilaalcha siyaasaa jiraatus diyaaspooraan Oromoo tokkummaa irratti xiyyeeffachuu qaba.  Qoodinsi hawaasa laaffisa, tokkummaan ammoo isaan cimsa.  Karaaleen qabatamaan tokkummaa guddisuu dandeenyu:

 1. Hooggansa Hammataa – Caasaa hoggansa hunda hammatee fi garaa garaa ijaaruuf garee fi ilaalcha Oromoo adda addaa irraa bakka bu’ummaa jajjabeessuu.

 2. Mala Walitti Bu’iinsa Hiikuu – Waltajjii hawaasaa hundeessuun waldhabdee furuu fi waldanda’uu diyaaspooraa keessatti eeggachuu.

 3. Tarkaanfii Waliinii – Kaayyoo waliinii, kan akka barnootaa, misooma dinagdee, fi kunuunsa aadaa irratti waliin hojjechuun guddina hundaaf mirkaneessuu.

 Goolaba

 Diyaaspooraan Oromoo cimaan qabeenya ummata ofii qofa osoo hin taane hawaasa addunyaatiifis gumaacha.  Mul’ata ifa ta’e qabaachuudhaan, eenyummaa kunuunsuun, guddina dinagdee guddisuudhaan, siyaasaan bobba’uudhaan, tokkummaa eeguun, ummanni Oromoo addunyaa guutuutti argama dagaagaa fi dhiibbaa uumuu danda’u ijaaruu danda’a.  Fuuldurri diyaaspooraa Oromoo tarkaanfii tarsiimoo irratti kan hundaa'e yoo ta'u, yeroon itti socho'u amma.

 Diyaaspooraan Oromoo waliin hojjechuu fi hundee isaatiif amanamummaa qabaachuun dhaloota dhufuuf hambaa cimina, dandamachuu, fi tokkummaa uumuu danda’a. oromoheritage.ca