Possible Scenario: Melissa Lantsman’s Rise to Leadership in the House of Commons.

Melissa Lantsman’s picture (google picture)

The 2025 Canadian federal election delivered a political shake-up with significant implications for the leadership of the Conservative Party of Canada. One of the most striking outcomes was the loss of party leader Pierre Poilievre’s seat, a rare and politically consequential event in Canadian parliamentary politics. In contrast, Deputy Leader Melissa Lantsman won in her riding of Thornhill, Ontario, securing 66.23% of the vote. This development places Lantsman in a uniquely strategic position and opens the door to several possible leadership scenarios within the Conservative Party and the House of Commons.

The Immediate Leadership Vacuum

Within the Canadian parliamentary system, it is customary for party leaders to simultaneously serve as Members of Parliament (MPs), thereby allowing them to maintain a presence in the House of Commons and effectively lead their respective parties. The recent defeat of Pierre Poilievre has created a leadership void within the Conservative caucus, as there is currently no active leader in the House. This development will likely necessitate the establishment of an interim leadership arrangement until a formal decision is reached regarding Poilievre's future, specifically whether he will pursue a by-election or resign as the party's leader entirely. In light of her position as Deputy Leader and considerable electoral mandate, Melissa Lantsman emerges as a leading candidate to fill this leadership gap. Her prominence and strategic placement among MPs temporarily position her to assume the Leader of the Opposition role in the House of Commons, ensuring the continuity of the party's messaging and parliamentary strategy during this critical transitional phase.

Should Lantsman be designated interim leader within the House, she would assume responsibility for representing the party during Question Period, presiding over caucus meetings, and overseeing the daily operations of the Conservative front bench. Her expertise in political communication and public affairs, complemented by her diverse background and notable electoral achievements, may enhance the party's contemporary and inclusive image. Moreover, such an appointment would carry significant symbolic implications. Lantsman is the first openly gay Jewish woman elected as a Conservative Member of Parliament, reflecting the potential for a more inclusive approach within the Conservative movement. Her leadership could enable the party to connect with a broader electorate, particularly in urban and suburban regions where they have historically encountered challenges securing support.

If Poilievre were to resign, Lantsman would emerge as a prominent candidate for permanent leadership within the party. Her adept communication skills, political acumen, and capacity to foster party cohesion would be critically assessed compared to more experienced contenders. However, her ascension to leadership would not be assured, as she would encounter competition from other notable figures within the party. Nonetheless, the leadership contest could allow her to present a coherent vision for the party's future that harmonises traditional conservative principles with themes of inclusivity, economic advancement, and national unity. A successful campaign could position her not only as the party's leader but potentially as Canada’s first openly LGBTQ+ Prime Minister.

Risks and Challenges:

 While Melissa Lantsman's ascension presents significant opportunities, it also entails inherent risks. Critics may raise concerns regarding her relative inexperience in federal politics, given that she was first elected in 2021. It will be imperative for her to swiftly establish her capability to lead a large and ideologically diverse caucus. Additionally, guiding the party through a post-election transition—particularly following the departure of a prominent leader like Pierre Poilievre—will demand sophisticated political acumen.

Conclusion: 

Melissa Lantsman's decisive electoral success and Pierre Poilievre's unforeseen defeat position her at a critical juncture in Canadian Conservative politics. Whether her leadership is temporary or permanent, her actions in the forthcoming weeks and months can significantly influence the Conservative Party's trajectory and reshape Canada's broader political landscape. Her elevation may signify a change in leadership and a wider transformation within Canadian conservatism.

የደህንነት ማረጋገጫ አለመቀበል ህጋዊ እና ህገ-መንግስታዊ እንድምታ፡ በመጪው አመራር ላይ የተደረገ የጉዳይ ጥናት

የደህንነት ማረጋገጫ አለመቀበል ህጋዊ እና ህገ-መንግስታዊ እንድምታ፡ በመጪው አመራር ላይ የተደረገ የጉዳይ ጥናት

 የፌደራል ፖለቲካ መሪ አስፈላጊውን የጸጥታ ማረጋገጫ ለማግኘት ፈቃደኛ አለመሆኑ በዴሞክራሲያዊ ማህበረሰብ ውስጥ ጉልህ የሆኑ ሕጋዊ፣ ሕገ መንግሥታዊ እና ተግባራዊ ስጋቶችን ያስነሳል።  በካናዳ አውድ የብሔራዊ ደህንነት፣ የካቢኔ ሚስጥራዊነት እና የስለላ መግለጫዎች ለአስፈጻሚው አካል ተግባር ወሳኝ በሆኑበት፣ እምቢ ማለት—እንደ በቅርቡ በ Pierre Poilievre የታየው—የአስተዳደር ታማኝነት እና የተቋማዊ ሃላፊነት ጥያቄን ይፈጥራል።

 I. በካናዳ ውስጥ የደህንነት ማረጋገጫ የህግ ማዕቀፍ

 በካናዳ ያለው የደህንነት ማረጋገጫ በመንግስት የደህንነት ፖሊሲ ነው የሚተዳደረው፣ በተለይም በግምጃ ቤት ግምጃ ቤት ጽሕፈት ቤት እና እንደ የካናዳ ደህንነት መረጃ አገልግሎት (ሲኤስአይኤስ) እና የፕራይቪ ካውንስል ጽሕፈት ቤት ባሉ ኤጀንሲዎች ስር ነው(the Treasury Board Secretariat and agencies such as the Canadian Security Intelligence Service (CSIS) and the Privy Council Office.)    የማጥራት ደረጃዎች ከ"አስተማማኝነት ሁኔታ" እስከ "ከፍተኛ ሚስጥር" ሚኒስትሮችን እና አማካሪዎችን ጨምሮ ከፍተኛ የመንግስት ባለስልጣናት ሚስጥራዊ መረጃዎችን ለማግኘት ማጣራት አለባቸው።

 የፓርላማ አባልን ወይም ጠቅላይ ሚኒስትሩን የተለየ ፈቃድ እንዲይዙ የሚያስገድድ ህግ ባይኖርም፣ ስለ ብሔራዊ መከላከያ፣ ሽብርተኝነት፣ የውጭ መረጃ መረጃ፣ የሳይበር ደህንነት እና ሌሎች ወሳኝ የደህንነት ጉዳዮች አጭር መግለጫዎችን ለማግኘት የደህንነት ማረጋገጫ አስፈላጊ ናቸው።  ይህ ተደራሽነት ሥነ-ሥርዓት ሳይሆን በመረጃ ላይ የተመሰረተ ውሳኔ አሰጣጥ እና ብሔራዊ ጥበቃ መሠረት ነው።

 II.  ሕገ መንግሥታዊ ግምት

 የካናዳ ሕገ መንግሥት የጽሑፍ ሕጎች እና ያልተጻፉ ስምምነቶች ድብልቅ ነው።  ጠቅላይ ሚኒስትሩ በቀጥታ አልተመረጠም ነገር ግን በጠቅላይ ገዥው የተሾመው የሕዝብ ምክር ቤት እምነትን የሚያዝ ፓርቲ መሪ ነው.  ስለዚህ ምንም አይነት የህግ ባር አንድ ጠቅላይ ሚኒስትር ያለደህንነት ማረጋገጫ ወደ ስልጣን ከመያዝ የሚከለክለው የለም።

 ነገር ግን፣ ኃላፊነት የሚሰማው የመንግስት መርህ ሚኒስትሮች ዘውዱን ወክለው ውሳኔ ለማድረግ ሚስጥራዊ መረጃዎችን ማግኘት እና መገምገም መቻል አለባቸው ይላል።  አንድ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆን ብሎ ከማጽዳቱ ሂደቶች ለመታቀብ ከመረጠ የአስፈፃሚነት ኃላፊነታቸውን እንዳይወጡ በማደናቀፍ ይህንን ኮንቬንሽን ያበላሻል።

 III.  አስፈፃሚ ተግባር እና ብሔራዊ ደህንነት

 ጠቅላይ ሚኒስትሩ የመንግስት ርዕሰ መስተዳድር፣ የካቢኔ ሰብሳቢ እና የብሔራዊ ደኅንነት ሥራዎች ዋና ተቆጣጣሪ ናቸው።  እንደ CSIS፣ የኮሙዩኒኬሽን ደህንነት ተቋም (ሲኤስኢ) እና RCMP ያሉ የስለላ ኤጀንሲዎች ከውጪ ጣልቃ ገብነት እስከ የሽብርተኝነት ሴራ ሊሆኑ በሚችሉ ጉዳዮች ላይ ለጠቅላይ ሚኒስትሩ በመደበኛነት ገለጻ ያደርጋሉ።

 አንድ ጠቅላይ ሚኒስትር የደህንነት ማረጋገጫ ካልሆነ ሁለት ዋና ዋና ችግሮች ይከሰታሉ.

 1. የክዋኔ ስጋት፡- ከክሊራንስ ውጭ በህጋዊ መንገድ የተከፋፈሉ ቁሳቁሶችን ማግኘት አይችሉም፣ ይህም የእውቀት ክፍተቶችን በመፍጠር ሀገራዊ ውሳኔዎችን ሊጎዳ ይችላል።

 2. የተቋማት ችግር፡-የኢንተለጀንስ ገለጻዎች ተመርጠው ሊከለከሉ ወይም በአማላጆች ሊተላለፉ ይችላሉ፣ ይህም የአስፈጻሚውን ቁጥጥር እና ተጠያቂነት ያዳክማል።

 IV.  ነፃ ንግግር ከግዛት ሚስጥራዊነት ጋር

 ሚስተር ፖልየቭር እምቢታውን በነፃነት የመናገር መብትን ከመጠበቅ አንፃር አዘጋጅቷል።  ሃሳብን የመግለፅ ነፃነት በካናዳ የመብቶች እና የነፃነት ቻርተር ክፍል 2(ለ) የተደነገገ ቢሆንም ይህ መብት ፍጹም አይደለም።  ብሄራዊ ደህንነት፣ የህዝብ ደህንነት እና የመንግስት ሚስጥራዊነት (እንደ የመረጃ ደህንነት ህግ ያሉ ህጎች) ሁሉም የታወቁ የነጻነት ገደቦች ናቸው።

 ነፃ ንግግር የመንግስትን ጥቅም ለማስጠበቅ የተነደፉትን ህጋዊ ግዴታዎች መራቅን ለማስረዳት ጥቅም ላይ ሊውል አይችልም።  በእርግጥ፣ ህዝባዊ እምነት በመንግስት ላይ የተመሰረተ መሪዎች ሙሉ መረጃ በማግኘት እና ሚስጥራዊነት ያላቸውን ስጋቶች መቆጣጠር በሚችሉ ላይ ነው።  የመረጣ ግልጽነት፣ በተለይም በስለላ ጉዳዮች፣ መሪዎች እንከላከላለን የሚሉትን ነፃነቶች በሚያሳዝን ሁኔታ አደጋ ላይ ሊጥል ይችላል።

 V. እምነት እና ዲሞክራሲያዊ ኃላፊነት

 ዲሞክራሲያዊ አስተዳደር በምርጫ ላይ ብቻ ሳይሆን በመተማመን - በተቋማት መካከል በዜጎች መካከል እና በአመራር ላይ የተመሰረተ ነው.  ስለተከፋፈሉ ስጋቶች ማብራሪያ ለመስጠት ፈቃደኛ ያልሆነ ጠቅላይ ሚኒስትር ለችግሮች ምላሽ መስጠት፣ በመረጃ ላይ የተመሰረተ ፖሊሲ ወይም ካናዳን ወክሎ እንደ አምስቱ አይኖች ባሉ አለማቀፋዊ የመረጃ መጋራት ጥምረቶች ሊጠበቅ አይችልም።

 ቢሮ የመያዝ ህጋዊ መብት ተግባራትን ለማከናወን ከተግባራዊ ዝግጁነት ጋር መዛመድ አለበት።  ክሊራንስ ለመጠየቅ ፈቃደኛ አለመሆን የተለመደ ከሆነ፣ መሪዎች በርዕዮተ ዓለም ንፅህና ወይም በሕዝባዊ ንግግሮች ሽፋን ከተጠያቂነት የሚያመልጡበትን አደገኛ ምሳሌ ያስቀምጣል።

 ማጠቃለያ

 ክሊራንስ በሚቃወም ጠቅላይ ሚኒስትር ላይ ምንም አይነት ህጋዊ ክልከላ የለም—ይህ ግን ጠንቃቃ፣ ስነምግባር እና ደህንነቱ የተጠበቀ አያደርገውም።  ሕጉ ይፈቅዳል;  ሕገ መንግሥቱ ይታገሣል;  ነገር ግን ዲሞክራሲያዊ ደንቦች፣ ብሄራዊ ደህንነት እና የህዝብ ጥቅም የበለጠ ይጠይቃሉ።  መሪ እውነትን መጋፈጥ ካልቻለ ይጠብቃሉ ተብሎ አይታመንም።  ካናዳ የእውቀት ሸክሙን የሚቀበል ጠቅላይ ሚኒስትር ይገባታል እንጂ የሚሸሽ አይደለም።

Somalia at a Crossroads: A Nation Balances Between War, Hope, and Survival.

Title: Somalia at a Crossroads: A Nation Balances Between War, Hope, and Survival

By:  Habtamu Abino ,April 22, 2025

Mogadishu, Somalia — Somalia stands at a critical juncture in its modern history, caught between the persistent threat of violent insurgency, a looming humanitarian catastrophe, and a flicker of hope brought by technological and health sector advancements. As the Horn of Africa nation braces for the months ahead, the actions taken—or not taken—by both domestic and international actors may shape its future for years to come.

Scenario: The Battle for Adan Yabaal Sparks Regional Escalation

Last week’s assault by al-Shabaab militants on the strategic central town of Adan Yabaal may prove to be a flashpoint. While the Somali government maintains it repelled the offensive, al-Shabaab claims to have captured multiple military outposts. Intelligence analysts warn this may not be an isolated skirmish but the beginning of a broader summer offensive aimed at reclaiming lost territories and undermining public confidence in the central government.

Turkey’s deployment of 500 troops in Mogadishu signals a deepening international military involvement. Analysts suggest that if Somali forces and their allies fail to decisively halt al-Shabaab’s momentum, we could see a resurgence of the group’s influence in both rural and urban centres. This could spark a prolonged 

Title: Somalia at a Crossroads: A Nation Balances Between War, Hope, and Survival

By Habtamu Abino April 22, 2025

Mogadishu, Somalia — Somalia stands at a critical juncture in its modern history, caught between the persistent threat of violent insurgency, a looming humanitarian catastrophe, and a flicker of hope brought by technological and health sector advancements. As the Horn of Africa nation braces for the months ahead, the actions taken—or not taken—by both domestic and international actors may shape its future for years to come.

Scenario: The Battle for Adan Yabaal Sparks Regional Escalation

Last week’s assault by borganisationsmilitants on the strategic central town of Adan Yabaal may prove to be a flashpoint. While the Somali government maintains it repelled the offensive, al-Shabaab claims to have captured multiple military outposts. Intelligence analysts warn this may not be an isolated skirmish but the beginning of a broader summer offensive aimed at reclaiming lost territories and undermining public confidence in the central government.

Turkey’s deployment of 500 troops in Mogadishu signals a deepening international military involvement. AnalysLongf Somali forces and their allies in failed areas to decisively halt al-Shabaab’s momentum, we could see a resurgence of the group’s influence in rural and urban centres. This could spark a prolonged regional conflict, drawing in neighbouring Ethiopia and Kenya, both of which have experienced al-Shabaab’s reach.

Meanwhile, U.S. airstrikes continue to target militant hideouts. While these strikes have eliminated dozens of fighters, they have not halted the group's strategic operations.

Scenario: Hunger Crisis Amplifies Political Instability

Overlaying the security crisis is a deepening hunger emergency. The World Food Programme (stabilising climate-driven droughts and funding shortages may push an additional one million people into crisis-level food insecurity. Already, over 3.4 million Somalis are experiencing acute hunger.

In the worst-case scenario, the humanitarian crisis could become a breeding ground for recruitment organisation groups. Al-Shabaab has historically exploited desperation, offering food, money, and security in areas where the government is absent or ineffective.

If aid organisations fail to scale up assistance—particularly in rural and conflict-prone regions—the food crisis could severely destabilise the country and create a new wave of internally displaced people, overwhelming urban centres and fueling civil unrest.

Scenario: Hope from the Sky – Starlink and Vaccines Shift the Narrative

Two positive developments offer a vision of Somalia’s future amidst this bleak outlook.

Starlink’s entrance into the Somali internet market has the potential to revolutionise communication and education in the country. Long cut off from reliable connectivity, rural areas may be brought into the national digital economy. If properly integrated, Starlink could improve the coordination of humanitarian aid, empower local businesses, and provide new tools for conflict early-warning systems.

Simultaneously, the nationwide vaccination campaign—including new vaccines for pneumococcal infections and rotavirus—marks a significant step forward for Somalia’s fragile healthcare system. The catch-up measles campaign may prevent a repeat of past outbreaks that have devastated children in camps for displaced people.

If the government can leverage these advances while stabilising the security situation, it could begin building long-term trust among its population.

Conclusion: A Fragile Balance

Somalia’s path forward is uncertain. It teeters on the edge of either resurgence or regression. The choices made by Somali leaders, international allies, and humanitarian organisations in the coming weeks will likely define whether Somalia moves toward recovery or deeper into conflict and suffering.

In a country where hope has often been deferred, small victories—like satellite internet in a rural school or a vaccinated child in a dusty village—could be the seeds of a different future.

 

Why the TPLF Lost Its Power at the Center: A Former Insider's Perspective

    

1/ Why the TPLF Lost Its Power at the Center: A Former Insider's Perspective

 The Tigray People's Liberation Front (TPLF), once a dominant force in Ethiopian politics, has witnessed a dramatic decline in its central authority and capacity to influence its satellite organisations. As an organisation of the party, I observed internal dynamics and systemic flaws that ultimately eroded the TPLF’s foundational strength. These issues were not just political miscalculations—they reflected a deeper governance crisis more profound in ideology, management, and detachment from the people.

 1. Failure to Govern Through Principles of New Public Management

 One of the most glaring weaknesses of institutions using the New Public Management (NPM) principles. NPM emphasises efficiency, professionalism, and accountability through hands-on, expert-driven leadership. Instead, the party continued to cling to rigid, bureaucratic models staffed by individuals selected for their loyalty rather than competence. This stifled innovation, undercut institutional performance, and distanced the government from results-based governance.

 2. Misinterpretation and Misapplication of the Constitution

 Ethiopia's constitution was drafted to reflect the tenets of liberal democracy—pluralism, decentralisation, and decentralisation of individual rights. Yet, in practice, the TPLF implemented a model closer to Chinese-style democratic centralism. This authoritarian mode of governance suppressed dissent discouraged decentralisation and blurred the line between party and state. The constitutional framework became a symbolic tool rather than a living document guiding democratic governance.

 3. Lack of Systems Thinking and Institutional Capability Building

 Democratic governance requires more than good intentions; it requires building resilient systems. The TPLF showed a chronic inability to adopt systems thinking, a strategic approach emphasising interdependence, feedback loops, and long-term planning. Rather than nurturing democratic institutions, the party preferred ad hoc solutions and reactive measures, undermining state-building efforts and institutional trust.

 4. Party Loyalty Over Expertise

 Appointments within the TPLF-led government were primarily based on loyalty to the party rather than professional merit or expertise. This patronage system may have guaranteed short-term political obedience but proved disastrous in the long run. Institutions became echo chambers, deprived of critical thinking and expert insight. Technocrats and reform-minded professionals were marginalised, contributing to policy stagnation and public disillusionment.

 5. Rhetoric of False Performance

 The TPLF relied heavily on the narrative of its past victories—particularly its role in overthrowing the Derg regime and fostering development. However, this glorification of past achievements often came at the expense of a sober assessment of present realities. The party’s self-congratulatory rhetoric ignored the complex, evolving needs of the Ethiopian people and failed to inspire credible visions for the future.

 6. Detachment from Public Demands 

 Perhaps most importantly, the TPLF grew increasingly disconnected from the people. The leadership failed to understand and respond to nationwide citizens' diverse demands and interests. Protest movements, youth discontent, and regional grievances were either ignored or met with repression, further alienating the public and eroding the TPLF’s legitimacy.

 Conclusion

 The fall of the TPLF’s central power was not the result of a single misstep but a culmination of strategic, ideological, and organisational failures. The lack of expert-driven governance, the distortion of constitutional principles, and a detachment from the public will all contribute to the party’s weakening grip. To build a better political future, Ethiopia must learn from these mistakes—prioritising meritocracy, institutional development, democratic integrity, and, above all, the people's voice.

2/Lessons for the Prosperity Party: Avoiding the Pitfalls of the Past

  The fall of the TPLF from central power offers a critical case study for Ethiopia’s current ruling party—the Prosperity Party (PP).   If the PP is to maintain legitimacy, stability, and public trust, it must deliberately learn from the systemic failures of its predecessor.   Here are the core lessons it should take to heart:

  1. Meritocracy Must Replace Political Loyalty

  One of the most corrosive elements of the TPLF’s governance was the preference for party loyalty over professional expertise.   The Prosperity Party must reverse this trend by establishing a merit-based public service system that values knowledge, competence, and integrity.   Professionals—not loyalists—should be at the forefront of public administration, policymaking, and institutional leadership.

  2. Constitutionalism Requires Practice, Not Just Rhetoric

  The Ethiopian constitution cannot remain a symbolic document.   Prosperity Party leaders must commit to constitutionalism in both spirit and practice.   This means respecting federalism, guaranteeing individual and collective rights, ensuring judicial independence, and avoiding the centralisation of power under a party elite.

  3. Adopt Systems Thinking and Long-Term Governance Vision

  Governance is not about short-term fixes or reactionary measures.   PP must embrace systems thinking—designing policies and institutions that are interlinked, resilient, and forward-looking.   This includes investing in education, public health, decentralised governance, and responsive service delivery.

  4. Build Institutions, Not Personalities

  TPLF’s governance model was often personality-centered, creating power vacuums when strong individuals fell from grace.   PP must instead focus on building strong institutions that function independently of any single leader.   This includes strengthening democratic institutions like parliament, the judiciary, electoral boards, and independent media.

  5. Engage with the People—Continuously and Honestly

  TPLF’s failure to listen to and engage with the public's demands accelerated its downfall.   The Prosperity Party must create continuous, structured, and genuine platforms for civic participation.   This means empowering local governance, encouraging public dialogue, and responding transparently to grievances.

  6. Avoid the Trap of Mythologizing Past Achievements

  Just as the TPLF leaned heavily on its liberation legacy, the Prosperity Party must be careful not to rest on its own political victories or early reforms.   Governance must be future-oriented, rooted in performance, delivery, and citizen satisfaction—not nostalgia or political myth-making.

  Final Thought

  The Prosperity Party stands at a crossroads.   It can either replicate the ideological rigidity, managerial shortcomings, and public detachment that led to the TPLF's downfall or embrace a new inclusive, accountable, and expert-driven governance model.   The choice will determine the party’s fate and the future of Ethiopia’s fragile democracy.

የኢትዮጵያ ጥልቅ ቀውስ፡ መንግስት የሽብር ምንጭ በሚሆንበት ጊዜ

የኢትዮጵያ ጥልቅ ቀውስ፡ መንግስት የሽብር ምንጭ በሚሆንበት ጊዜ

የኢትዮጵያ መንግሥት በሥርዓታዊ ሁከትና ጭቆና ሲታመስ ቆይቷል፣ ሥልጣኑን በዜጎች ላይ በብረት መዳፍ ሲጠቀም ቆይቷል። ነገር ግን ባለፉት ሰባት ዓመታት ውስጥ የተከሰተው ነገር ወደ አዲስ እና አስደንጋጭ ጥልቀት መውረድን ያመለክታል. በዚህ ዘመን የአስተዳደር ምንነት ከሰብአዊነት፣ ከሞራል እና ከህግ ተጠያቂነት መርሆዎች የተነጠለ ይመስላል።

ይህ ወቅት የሰውን ልጅ ሕይወት በጭካኔ በማቃለል ተለይቶ ይታወቃል። በየደረጃው ባሉ የመንግስት መዋቅር የሰለጠነ ማህበረሰብን የሚደግፉ ህጎች-የሰብአዊ ክብር መከበር፣ የህግ የበላይነት እና መሰረታዊ ጨዋነት ተጥሰዋል። የመንግስት ማሽነሪዎች ለማህበራዊ እድገት ወይም መረጋጋት እንደ መኪና ከማገልገል ይልቅ የሽብር እና ሰብአዊነት ማዋረድ መሳሪያ ሆነዋል። ይህ የፖሊሲ ውድቀት ወይም የተቋማዊ ውድቀት ውጤት ብቻ ሳይሆን ሆን ተብሎ የተደረገ የፖለቲካ ባህል ጭካኔን የሚክስ እና ርህራሄን የሚቀጣ ነው።

ይህንን ቀውስ በተለይ እጅግ አነጋጋሪ የሚያደርገው የመሪዎቹ ጎልቶ የሚታይ ግብዝነት ነው። ይህን መከራ በመምራት ላይ ያሉ ብዙ ሃይማኖታዊ እምነት ተከታዮች ማለትም የርኅራኄ፣ የፍትሕ እና የሰላም አሸናፊዎች ናቸው። ሆኖም ድርጊታቸው የተለየ ታሪክ ይናገራል። የሃይማኖታዊ ተምሳሌትነት እንደ ካባ ሆኖ የገዥው አካል በምህንድስና ሰፊ ስቃይ ውስጥ ያለውን ሚና በመደበቅ ያገለግላል። እነሱ በሚያምኑት የሞራል እሴቶች እና በሚመሩት ህያው እውነታ መካከል የሚረብሽ ግንኙነት አለ።

በተመሳሳይ ሁኔታ ማቀዝቀዝ የገዥው አካል ደጋፊዎች ዝምታ - ወይም የከፋ፣ እርጋታ ነው። በፍርሀት ፣በማስተማር ወይም በግዴለሽነት ፣በመንግስት ስልጣን ስም ለሚፈጸሙት ግፍ በህዝብ የሚሰጠው ግምት አናሳ ነው። የአገሪቱ ኅሊና የተዘበራረቀ፣ የአገዛዙን የሰው ልጅ ኪሳራ ለመጋፈጥ የማይችል ወይም የማይፈልግ ይመስላል።

ዛሬ ኢትዮጵያ ውስጥ የመሪነት የሞራል ኮምፓስ ፈርሷል። ቀውሱ ፖለቲካዊ ብቻ አይደለም; ጥልቅ ሥነ ምግባራዊ ነው። በመንግስት እምብርት ላይ የሚፈጸመው ኢሰብአዊነት ግምት ውስጥ እስካልመጣ ድረስ የህዝቡ ስቃይ ይቀጥላል - ፍትሃዊ እና የተከበረ ማህበረሰብ መሆን ማለት ምን ማለት እንደሆነ እየተሸረሸረ ነው።

 በሰላማዊ ዜጎች ላይ የሚፈጸመው ግፍ በአለምአቀፍ ህግ እና በሰው ልጅ ህሊና የተወገዘ ነው፣ ማን ይፈፅማል። እውቅና ባለው መንግስትም ሆነ መንግሥታዊ ባልሆኑ እንደ ሚሊሻዎች፣ አማፂ ኃይሎች ወይም ርዕዮተ ዓለምን በተላበሰ እንቅስቃሴ ንጹሐን ዜጎች ላይ ያነጣጠረ የኃይል እርምጃ ከሥነ ምግባር አኳያ የሚያስወቅስና በሕግ ተቀባይነት የሌለው ነው። በሚያሳዝን ሁኔታ፣ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ፣ በተለይ በዲያስፖራው ውስጥ ለሰላምና ለፍትህ ጥብቅና እንቆማለን በሚሉ ድምጾች መካከል፣ የመረጣ ቁጣና የፖለቲካ መረዳዳት አዝማሚያ እያየን ነው።

 ባለፉት ስድስት ዓመታት በተለያዩ ክልሎች በርካታ ግጭቶች ሲቀሰቀሱ የነበረ ሲሆን በእያንዳንዱ ሁኔታ የጥቃት ሰለባ የሆኑ ዜጎች ናቸው። አንዳንድ የመንግስት ተዋናዮች በዘፈቀደ እስራት፣ ያለፍርድ ቤት ግድያ፣ በግዳጅ መፈናቀል እና ረሃብን እንደ መሳሪያ በመጠቀማቸው ከፍተኛ በደል ሲፈጽሙ ቆይተዋል። እነዚህ ድርጊቶች በትክክል የተወገዙ ናቸው እና ከተጠያቂነት ጋር መሟላት አለባቸው. ነገር ግን፣ በጣም የሚያሳዝነው እነዚህ ድርጊቶች ከዲያስፖራ ማህበረሰቦች ጮክ ብለው እና አፋጣኝ ምላሽ ሲያገኙ፣ ተመሳሳይ ወይም አንዳንዴም የከፋው - መንግሥታዊ ባልሆኑ አካላት የሚፈጽሙት ግፍ በዝምታ፣ በማፈግፈግ ወይም በግልጽ መካድ ነው።

 ይህ የተመረጠ ውግዘት የሰብአዊ መብት ተሟጋቾችን ተአማኒነት ያሳጣዋል።  የነጻነት ታጋዮች ወይም ሪስት አስመላሽ (መሬት አስመላሽ) ተብለው በተሰየሙ ቡድኖች የሚፈፀሙ ወንጀሎች የቱንም ያህል ትክክል ቢመስሉም ይቅርታ ሊደረግላቸው አይችልም እና አይገባም። ግድያ፣ የህፃናት ወታደር መመልመል፣ ኢላማ ያደረገ የጎሳ ጥቃት እና የሲቪል መሰረተ ልማቶች ውድመት መንግስታዊ ባልሆኑ አካላት ስለተፈፀሙ ብቻ ዘግናኝ አይደሉም። እንደውም በዲያስፖራው ያሉ ደጋፊዎችና ደጋፊዎች ዓይናቸውን ጨፍነው ወንጀላቸውን ሲያዩ ወይም ይባስ ብለው ሰበብ ሲያረጋግጡ መከራን የሚያራዝም እና ወደ እርቅ የሚደረጉ ጥረቶች እንዳይረጋጋ የሚያደርጉ ያለመከሰስ ባህል አስተዋፅዖ ያደርጋሉ።

 እውነተኛ ፍትህ የማያዳላ ነው። ሰላማዊና ፍትሃዊ የሆነ ማህበረሰብ እንዲመሰረት ከፈለግን በሰላማዊ ዜጎች ላይ የሚደርሰውን ጥቃት ማውገዝ አለብን። በፖለቲካዊ ግንኙነት ወይም በጎሳ ታማኝነት ላይ በመመስረት የመንግስት ተዋናዮችን ሮማንቲክ ለማድረግ ወይም የመንግስት ተዋናዮችን ለመሳደብ የሚደረገውን ፈተና መቋቋም አለብን። በመንግስት የቦምብ ጥቃት ልጇን ያጣች እናት ስቃይ ልጇን በአማፂ ታጣቂዎች ከተገደለባት እናት ስቃይ የተለየ አይደለም። ወንጀሉ ዩኒፎርም ለብሶም ይሁን በካሜራ፣ ከመንግስት መሥሪያ ቤትም ሆነ ከተደበቀ ካምፕ የታዘዘ ወንጀል ሆኖ ይቀራል።

 ወደ ሰላም እና ተጠያቂነት የሚወስደው መንገድ ታማኝነትን፣ ወጥነትን እና የሞራል ድፍረትን ይጠይቃል። ሁሉንም ተጎጂዎችን እውቅና መስጠት እና ሁሉንም አጥፊዎችን መጋፈጥን ይጠይቃል። ይህ ሲሆን ብቻ ነው ወደፊት በእውነት፣ በፍትህ እና በሰዎች ሁሉ እውነተኛ ክብር ላይ የተመሰረተ ወደፊት መገንባት የምንችለው።

የአብይ አህመድ የቬትናም ጉብኝት፡ የፖለቲካ እና የእድገት መነሳሳት ፍለጋ::

የአብይ አህመድ የቬትናም ጉብኝት፡ የፖለቲካ እና የእድገት መነሳሳት ፍለጋ

 በሀብታሙ ኒኒ አቢኖ 

 በኤፕሪል 2025፣ የኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ ከደቡብ ምስራቅ እስያ የእድገት ስኬት ታሪኮች አንዷ ተብሎ በሚወደስባት ቬትናም ይፋዊ የስራ ጉብኝት ጀመሩ። ጉብኝቱ፣ ላይ ላዩን ዲፕሎማሲያዊ ሆኖ፣ ጥልቅ ፍላጎቶችን የሚያንፀባርቅ ነው - የርዕዮተ ዓለም ጥናት፣ የአስተዳደር ስልቶች እና ፈጣን የማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ለውጦች ትምህርቶች። ኢትዮጵያ ውስብስብ ፖለቲካዊ እና ኢኮኖሚያዊ ተግዳሮቶችን ስትፈትሽ፣ በአብይ የሚመራው የብልጽግና ፓርቲ የቬትናምን ልዩ የአስተዳደር ሞዴል እና ከኢትዮጵያ ምኞት ጋር ያለውን መጣጣም የበለጠ ፍላጎት ያለው ይመስላል።

 የቬትናም የፖለቲካ ርዕዮተ ዓለም፡ የሶሻሊስት አቅጣጫ ከገበያ ማሻሻያዎች ጋር

 ቬትናም በቬትናም ኮሚኒስት ፓርቲ (ሲፒቪ) የምትመራ የአንድ ፓርቲ የሶሻሊስት ሪፐብሊክ ነች። CPV የማርክሲስት-ሌኒኒስት መርሆችን ይከተላል፣ነገር ግን Đổi Mới ማሻሻያ በ1986 ከተጀመረ ወዲህ ቬትናም "ሶሻሊዝም ከገበያ አቅጣጫ ጋር" በመባል የሚታወቅ ሞዴልን ተከትላለች። ይህ ዲቃላ ሞዴል የግል ድርጅትን፣ የውጭ ኢንቨስትመንቶችን እና ከዓለም ኢኮኖሚ ጋር እንዲዋሃድ በሚያበረታታ መልኩ የመንግስትን ዋና ዋና ዘርፎችን ይቆጣጠራል።

የአብይ አህመድ የቬትናም ጉብኝት፡

 የቬትናም የፖለቲካ መዋቅር ለተቃዋሚ ፓርቲዎች ምንም ዓይነት መቻቻል ሳይኖር ማዕከላዊ ሆኖ ይቆያል። አሁንም ቢሆን፣ ኢኮኖሚያዊ ክፍትነቱ ድህነትን እንዲቀንስ፣ ኢንዱስትሪያላይዜሽን እና በፍጥነት እያደገ ያለውን መካከለኛ መደብ - ሁሉም በዲሲፕሊን በቴክኖክራሲያዊ ገዥ ፓርቲ መሪነት እንዲመራ አድርጓል።

 የብልጽግና ፓርቲ ርዕዮተ ዓለም አቀማመጥ

 እ.ኤ.አ. በ2019 በርካታ ብሄርን መሰረት ያደረጉ ፓርቲዎችን በማዋሃድ የተመሰረተው የኢትዮጵያ የብልጽግና ፓርቲ እራሱን እንደ አንድ የፓለቲካ ሃይል የሚያቀርበው ሀገራዊ አንድነትን፣ ልማትን እና ተሀድሶን ነው። የሶሻሊስት ርዕዮተ ዓለም ባይከተልም ልማታዊነትን፣ በመንግሥት የሚመራ ዘመናዊነትን እና የብሔር ተኮር ፌዴራሊዝምን ያዋህዳል። የኖቤል የሰላም ተሸላሚ የሆነው አብይ አህመድ ራዕያቸውን በ“መድመር” (ሲነርጂ) ሃሳብ ዙሪያ - የተለያዩ የኢትዮጵያውያን ማንነቶች እና ተቋማት ጥንካሬዎችን በማጣመር ቀርፀዋል።

 ከቬትናም በተለየ፣ ኢትዮጵያ የመድበለ ፓርቲ ዴሞክራሲን ትመራለች፣ ምንም እንኳን በብሔር ውክልና፣ በእርስ በርስ ግጭት እና በተቋማዊ ማሻሻያ ላይ ውጥረት ቢያጋጥማትም። የብልጽግና ፓርቲ የበላይ ቢሆንም ሕጋዊነቱ የተፈተነው በውስጥ ቀውሶችና በውጫዊ ትችቶች ነው።

 ለምን ቬትናም? የጋራ ፍላጎቶች እና ሊሆኑ የሚችሉ ትምህርቶች

 የአብይ አህመድ የቬትናም ጉብኝት በአድናቆት እና በተግባር የተደገፈ ሳይሆን አይቀርም። ቬትናም በዲሲፕሊን የታገዘ፣ በመንግስት የሚመራ ሞዴል እንዴት ያለ ምእራባውያን ሊበራል ዲሞክራሲ የኢኮኖሚ እድገትን እና ሀገራዊ አንድነትን እንደሚያመጣ የሚያሳይ አሳማኝ ጉዳይ አቅርቧል። ለኢትዮጵያ ገዥ ልሂቃን ብዙ ትምህርቶች ጎልተው ሊወጡ ይችላሉ፡-

 1. በመንግስት የሚመራ ልማት፡- ቬትናም በረጅም ጊዜ እቅድ እና ማዕከላዊ ቅንጅት ልማትን በመምራት ረገድ ያስመዘገበችው ስኬት ኢትዮጵያ ኢኮኖሚዋን በኢንዱስትሪነት እና በማዘመን ረገድ ሞዴል ትሆናለች።

 2. ቁጥጥርን እና ግልጽነትን ማመጣጠን፡- የቬትናም የፖለቲካ ቁጥጥርን እየጠበቀች የውጭ ኢንቨስትመንትን መሳብ መቻሏ የብልጽግና ፓርቲን ይማርካል፣ በተለይም ኢትዮጵያ እንደ ቴሌኮሙኒኬሽን እና ፋይናንሺያል ያሉ ቁልፍ ሴክተሮችን ነፃ ስታደርግ ነው።

 3. ብሄራዊ ማንነት እና አንድነት፡ የቬትናም ጠንካራ ብሄርተኛ ትረካ ከፀረ-ቅኝ ግዛት የትግል ታሪኳ ጋር ተቆራኝቶ የኢትዮጵያን ታሪክ ያስተጋባል። የተቀናጀ ብሄራዊ ማንነትን በመቅረጽ የሲፒቪ ሚና ለአብይ “ቤዛዊ” ፕሮጀክት ግንዛቤዎችን ሊሰጥ ይችላል።

 4. የብዝሃነት ባይኖር መረጋጋት፡ ኢትዮጵያ የአንድ ፓርቲ ስርዓትን ትከተላለች ተብሎ ባይጠበቅም፣ የቬትናም ሞዴል የብልጽግና ፓርቲ አስተዳደርን እንዴት እንደሚይዝ ላይ ተጽእኖ ሊያሳድር ይችላል - ምናልባትም ውጤት እያመጣ የበላይነቱን ለማስጠበቅ መንገዶችን ይፈልጋል።

 መደምደሚያ

 የአብይ አህመድ የቬትናም ጉብኝት ከዲፕሎማሲያዊ ሥርዓት በላይ ነው; የአማራጭ አስተዳደር እና የልማት ሞዴሎች ስትራቴጂካዊ ዳሰሳ ነው። ኢትዮጵያና ቬትናም በፖለቲካ ርዕዮተ ዓለም ቢለያዩም፣ በመንግሥት ግንባታ፣ በኢኮኖሚ ዕድገትና በአገራዊ አንድነት ላይ ያላቸው ተግባራዊ ጥቅማጥቅም ሁኔታቸውን የሚያገናኝ ነው። ቬትናም የብልጽግና ፓርቲ አብነት ላይሆን ይችላል፣ ነገር ግን አንድ ጠንካራ መንግስት በአለምአቀፍ ደቡብ እንዴት ለውጥን እንደሚመራ የሚያሳይ ጠንካራ የጉዳይ ጥናት ነው።

 ኢትዮጵያ መንገዷን እየቀየረች ስትሄድ የቬትናም ልምድ አነሳሽ እና ጥንቃቄ የተሞላበት ታሪኮችን ሊሰጥ ይችላል—መረጋጋትን፣ ልማትን እና ህጋዊነትን በተከታታይ ራዕይ፣ ዲሲፕሊን እና መላመድ መፈጠር እንዳለበት መሪዎችን ያስታውሳል።

“ዘላቂ እና ሕዝብን ማዕከል ያደረገ አረንጓዴ ሽግግር” በሚል ጭብጥ እየተካሄደ ባለው የ2025 ፒ4ጂ ቬይትናም ጉባኤ የአየር ንብረት ጥበቃን ለማራመድ አስፈላጊ የሆኑ ሶስት ቁልፍ የተግባር ነጥቦችን አፅንዖት ሰጥቼ አንስቻለሁ። አንደኛ የአየር ንብረት ጥበቃ የገንዘብ አቅርቦትን የቅድሚያ ቅድሚያ በመስጠት በቂ፣ ተገማች እና ዘላቂ በሆኑ ምንጮች ማረጋገጥ ይኖርብናል። ሁለተኛ ዘላቂ ልማትን ለመደገፍ እና የአኅጉሩን ወሳኝ ሥነምኅዳር ጥበቃ ለማድረግ በአለም የኃይል ምንጭ ኢንቬስትመንት ሽፋን ውስጥ የአፍሪካን ድርሻ በአሁኑ ወቅት ካለበት ሁለት ከመቶ በ2030 ወደ ሃያ ከመቶ ማሳደግ ይገባናል። ሶስተኛ የብዝኀ ሕይወት ጥፋትን እና የምድር መራቆትን በመዋጋት ተፈጥሮን ለመጠበቅ አፋጣኝ ርምጃዎች ሊወሰዱ ይገባል። ይኽም እንደ አረንጓዴ አሻራ ያሉ ሕዝባዊ ሥራዎችን በገንዘብ መደገፍን በዚህም ለየአካባቢው ኅብረተሰብ ከአድልዎ የፀዳና ፍትኀዊ ተጠቃሚነትን ማረጋገጥን ያካትታል።

Yaa'ii P4G Veetnaamitti yaada ijoo " Cehumsa Magariisaa Waaraafi Uummata Giddugala Godhate" jedhuun taa'amaa jiruun, qabxiiwwan ijoo raawwii sadii haala qilleensaa ilaalchisee adeemuu qaban xiyyeeffannoo kennee kaaseera. Jalqabarratti, maallaq eegumsa haala qilleensaaf oolu haala qabeenyaa gahaa, tilmaamamaafi waaraa ta'een argamsiisuuf dursa kennuu qabna. Lammaffaa, gahee invastimeentii anniisaa Afrikaan addunyaarratti qabdu %2 amma jirurraa A.L.Atti bara 2030tti gara %20 tti daraan guddisuudhaan, misooma waaraa deeggaruudhaan sirna ikkoo ardittii rakkoorra jiru eeguutu barbaachisa. Sadaffaa, badiisa lubbu- daneeyyii faccisuufi golgalaa'uu lafaa ittisuudhaan uumama eeguuf tarkaanfiiwwan hatattamaatu barbaachisa. Kunimmoo sochiiwwan qabatamaan lafarratti adeemaa jiran kan akka Ashaaraa Magariisaa maallaqaan deeggaruudhaan hawaasa naannaawaaf sirna haqa-qabeessaafi bu'aa argamu walgita qooddachuu mirkaneessuu of keessatti haammata.

At the P4G Viet Nam Summit 2025, held under the theme “Sustainable and People-Centred Green Transition,” I emphasised three key action points for advancing climate action. First, we must prioritise climate finance by securing adequate, predictable, sustainable resources. Second, we must significantly increase Africa’s share of global energy investment from the current 2% to 20% by 2030 to support sustainable development and safeguard the continent’s critical ecosystems. Third, urgent measures are needed to protect nature by combating biodiversity loss and land degradation. This includes funding grassroots initiatives like the Green Legacy Initiative and ensuring fair and equitable benefit-sharing mechanisms for local communities.

https://www.facebook.com/share/p/15rWgoE1sv/

የኢትዮጵያ የአስተዳደር መዋቅር kleptocracy እና kakistocracyን ያቀፈ ሥርዓት ነው ሲሉ አንዳንድ ተቺዎች የውይይት ርዕስ ሆኖ ቆይቷል።

1 -የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ የሀገሪቱ ይፋዊ ስም ሲሆን በዚህ ስም ያለው እያንዳንዱ ቃል ፖለቲካዊ ትርጉም አለው፡-

 1. ፌደራል፡

 ኢትዮጵያ የተዋቀረችው በፌዴራል መንግሥት ነው፣ ማለትም ሥልጣን በማዕከላዊ (ፌዴራል) መንግሥት እና በክልል መንግሥታት መካከል የተከፋፈለ ነው። ኢትዮጵያን ልዩ የሚያደርገው የብሔር ተኮር ፌደራሊዝም ስርአቷ ነው— ክልላዊ መንግስታት በዋናነት በጎሳ ላይ የተመሰረቱ እና እራሳቸውን በራሳቸው የማስተዳደር ብሎም የመገንጠል ህገመንግስታዊ መብት አላቸው (የኢትዮጵያ ህገ መንግስት አንቀጽ 39)። ይህ ሥርዓት በ1995 በወጣው ሕገ መንግሥት ለተለያዩ ብሔረሰቦች እውቅና ለመስጠትና የራስ ገዝ አስተዳደር እንዲኖር ተደረገ።

 2. ዴሞክራሲያዊ፡

 ሀገሪቱ በዲሞክራሲያዊ መርሆች መመራት እንዳለባት ቃሉ ይጠቁማል፡- የህግ የበላይነት፣ መደበኛ ምርጫ፣ የሰብአዊ መብት ጥበቃ እና የዜጎች የአስተዳደር ተሳትፎ። ይሁን እንጂ ኢትዮጵያ ሙሉ ዴሞክራሲያዊ አስተዳደርን ከማስፈን አኳያ ፈተናዎች ገጥሟታል፤ ከእነዚህም መካከል የምርጫ ተዓማኒነት፣ የፕሬስ ነፃነት እና የፖለቲካ ጭቆና ያሉ ጉዳዮችን ጨምሮ።

 3. ሪፐብሊክ:

 ይህ የሚያመለክተው ኢትዮጵያ ንጉሣዊ አገዛዝ ወይም አምባገነን መንግሥት አለመሆኗን ነው። ይልቁንም መሪዎች የሚመረጡበት፣ ሉዓላዊነቱም የህዝብ የሆነባት ሀገር እንድትሆን ነው።

 4. የኢትዮጵያ፡

 ይህ የሚያመለክተው የበርካታ ብሔረሰቦች፣ የቋንቋ እና የባህል ቡድኖች ብሔር-ብሔረሰቦችን በአንድ ብሄራዊ ማንነት ውስጥ ነው፣ ምንም እንኳን ይህ አንድነት በታሪክ አከራካሪ እና በፖለቲካዊ ውስብስብነት የቀጠለ ቢሆንም።

 የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ በፖለቲካዊ መልኩ ዲሞክራሲን እና የራስን እድል በራስ የመወሰን መብትን ጨምሮ የመገንጠል መብትን ጨምሮ በህገ መንግስታዊ ማዕቀፉ የብዙ ብሄር ብሄረሰቦች ያሉት ፌዴሬሽን ነው። የፖለቲካ ምህዳሩ የሚቀረፀው በብሄር ግጭት፣ በስልጣን ማእከላዊነት እና በራስ ገዝ አስተዳደር፣ ማንነት እና አስተዳደር ላይ በሚደረጉ ትግሎች ነው።

2-የሀገሪቱ ወቅታዊ የፖለቲካ ሁኔታ በፖለቲካ ንድፈ ሃሳቦች በሚገለጽበት ጊዜ፡-

Kleptocracy እና Kakistocracy መረዳት

 የኢትዮጵያ የአስተዳደር መዋቅር kleptocracy እና kakistocracyን ያቀፈ ሥርዓት ነው ሲሉ አንዳንድ ተቺዎች የውይይት ርዕስ ሆኖ ቆይቷል።  እነዚህ ቃላት ምን ማለት እንደሆነ እና አንድምታዎቻቸውን እንዘርዝራቸው።

የኢትዮጵያ ታዳጊ አስተዳደር፡ የአኖክራሲ ውህደት፣ ክሮኒ ካፒታሊዝም እና ክሌፕቶክራሲ

  ከቅርብ ዓመታት ወዲህ፣ የኢትዮጵያ ፖለቲካና ኢኮኖሚ ምህዳር ውስብስብ እና ያልተረጋጋ የአስተዳደር ምልክቶችን እያንጸባረቀ ነው—ግልጽ በሆነ ዲሞክራሲ ወይም አምባገነንነት ሳይሆን በአኖክራሲ፣ ኮርኒ ካፒታሊዝም እና በክሌፕቶክራሲ ቅይጥ። እነዚህ ተደራራቢ ሥርዓቶች ሥልጣን የተማከለበት፣ ሙስና የተስተካከለበት፣ ኢኮኖሚያዊ ዕድል ለጥቂቶች የሚውልበት ደካማ የፖለቲካ ሥርዓት ይፈጥራል። ይህንን የአስተዳደር ሞዴል ለመረዳት እነዚህን ውሎች እና ባህሪያቶቻቸውን እያንዳንዱን ማሸግ ይጠይቃል።

  1. አኖክራሲ፡ በመካከል ያለ መንግሥት

  አኖክራሲ ፍፁም ዲሞክራሲያዊም ሆነ ፍፁም አምባገነን ያልሆነ የፖለቲካ ስርዓት ነው። ብዙውን ጊዜ የሚከተሉትን ባህሪዎች አሉት

  ደካማ ተቋማት

  ደካማ የህግ የበላይነት

  ወጥነት የሌለው የመብት ማስከበር

  ያልተረጋጋ ወይም የተጭበረበረ ምርጫ

  በኢትዮጵያ መደበኛ ምርጫ እና ሕገ መንግሥት ዲሞክራሲያዊ አካላትን ይጠቁማሉ። አሁንም እውነታው የፖለቲካ ጭቆና፣ የሚዲያ ሳንሱር፣ የጎሳ ፖለቲካ እና ውሱን ግልጽነት፣ ስልጣኑን ሙሉ በሙሉ ሳያጠናክር ሥርዓቱን ወደ አምባገነንነት መግፋት ነው።

  2. ኮርኒ ካፒታሊዝም፡ ኃይል እና ትርፍ ለተገናኙት።

  ክሮኒ ካፒታሊዝም የሚመነጨው የኢኮኖሚ ስኬት በስልጣን ላይ ካሉት ጋር ባለው ግንኙነት ላይ የተመሰረተ እንጂ በውድድር ወይም በአዳዲስ ፈጠራዎች ላይ የተመሰረተ አይደለም። የእሱ ምልክቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ:

  ለታማኝ ልሂቃን የተሰጡ የመንግስት ውሎች እና ፈቃዶች

  ለውጭ ሰዎች የገበያ መዳረሻ ውስን ነው።

  ደንብ እና የታክስ ፖሊሲ ውስጥ ሞገስ

  ከፖለቲካ ስልጣን ጋር የተቆራኘ አነስተኛ የንግድ ልሂቃን

  ኢትዮጵያ ውስጥ ከገዥው ፓርቲ ባለስልጣናት ጋር በቅርበት የተሳሰሩ ቢዝነሶች ብዙ ጊዜ አድልኦ ሲደረግላቸው ገለልተኛ ስራ ፈጣሪዎች ግን ይታገላሉ። ይህ ስርዓት ኢኮኖሚውን ያዛባል፣ ፍትሃዊ ውድድርን ይከላከላል፣ የረጅም ጊዜ እድገትን ይገድባል።

  3. ክሌፕቶክራሲ፡ በስርቆት ይገዛል።

  ክሊፕቶክራሲ ማለት “የሌቦች አገዛዝ” ማለት ነው - መሪዎች ሥልጣንን ተጠቅመው ራሳቸውን ለማበልጸግ የሚጠቀሙበት ሥርዓት ነው። ያካትታል፡-

  የህዝብ ሀብት መዝረፍ

  የሀገር ሀብት አላግባብ መጠቀም

  ሚስጥራዊ ስምምነቶች እና የባህር ዳርቻ መለያዎች

  ተጠያቂነት ማጣት

  ኢትዮጵያ ውስጥ ያለው የክሌፕቶክራሲያዊ ባህሪ ያልተቆጠረ የመሰረተ ልማት ወጪ፣ ሙስና የመሬት ስምምነቶች እና የመንግስት የስራ ቦታዎችን ለግል ሃብት ማዋልን ያጠቃልላል። ህብረተሰቡ የሀብት መከማቸትን እንደ ብቃት ሳይሆን ለስልጣን ቅርበት ነው የሚያየው።

  4. የዚህ ድብልቅ አስተዳደር ባህሪያት

  በኢትዮጵያ ውስጥ ያለው ይህ የአኖክራሲ፣ የክሪኒ ካፒታሊዝም እና የክሌፕቶክራሲ ውህደት ልዩ ነገር ግን አደገኛ ሞዴልን ከሚከተሉት ባህሪያት ያስገኛል፡

  የልሂቃን የበላይነት፡- የፖለቲካና የኢኮኖሚ ሥልጣን የሚይዘው በጥቃቅንና በተገናኙ ልሂቃን ነው።

  የተቋማዊ ድክመት፡- ፍርድ ቤቶች፣ ፓርላማዎች እና የቁጥጥር አካላት ፖለቲካዊ ይዘት ያላቸው ወይም አቅም የሌላቸው ናቸው።

  የብሄር መከፋፈል፡- ፖለቲካ ብዙ ጊዜ የተመሰረተው በብሄር ማንነት ላይ እንጂ በአገር አንድነት ላይ አይደለም፣ አለመረጋጋትን ያባብሳል።

  የታፈነ ተቃውሞ፡ ጋዜጠኞች፣ የተቃዋሚ መሪዎች እና የሲቪል ማህበረሰብ ማስፈራራት ወይም እስራት ይደርስባቸዋል።

  ህዝባዊ ብስጭት፡- ዜጎች እንደተገለሉ ይሰማቸዋል፣ በመንግስት ተቋማት ላይ እምነት የላቸውም፣ እና ብዙ ጊዜ በሊቃውንት መበልጸግ ድህነትን ይጋፈጣሉ።

 የክሊፕቶክራሲ እና የካኪስቶክራሲ ባህሪያት

 ሁለቱም kleptocracy እና kakistocracy በሚከተሉት ምልክቶች ተለይተዋል፡-

 - ሙስና፡ በስልጣን ላይ ያሉትን የሚጠቅም መስፋፋትና ስልታዊ ሙስና።

 - አላግባብነት፡ ከህዝብ ጥቅም ይልቅ የግል ጥቅም የሚያስቀድም ደካማ ውሳኔ እና አስተዳደር።

 - የተጠያቂነት እጦት፡ በስልጣን ላይ ያሉት ሙስና እና ስልጣኔን ያላግባብ መጠቀም እንዲስፋፋ በማድረግ ለድርጊታቸው ተጠያቂ አይደሉም።

 - ተቋማትን ማዳከም፡- ስልጣንና ቁጥጥርን ለማስቀጠል እንደ ፍትህ እና ሲቪል ሰርቪስ ያሉ ተቋማትን ማዳከም።

 አንድምታ ለኢትዮጵያ

 የኢትዮጵያ የአስተዳደር መዋቅር በእርግጥም kleptocracy እና kakistocracyን የሚያሳይ ከሆነ፣ ለሀገሪቱ እድገትና መረጋጋት ከፍተኛ አንድምታ ሊኖረው ይችላል።  እነዚህም የሚከተሉትን ያካትታሉ:

 - የኢኮኖሚ መቀዛቀዝ፡- ሙስና እና ብልሹ አሰራር የኢኮኖሚ እድገትና ልማትን ሊያደናቅፉ ይችላሉ።

 - ማህበራዊ አለመረጋጋት፡ ሙስና እና ስልጣንን ያለአግባብ መጠቀም ወደ ህብረተሰቡ አለመረጋጋት እና አለመረጋጋት ያመራል።

 - የእምነት መሸርሸር፡- ዜጎች በተቋማት እና በመሪዎች ላይ ያላቸውን እምነት ሊያጡ ይችላሉ፣ ይህም ስርዓቱን የበለጠ ያናጋዋል።

 በማጠቃለያው፣ 

  የኢትዮጵያ የአስተዳደር ሞዴል ዛሬ ስልጣኑን አለመረጋጋት ወደ ሚጠብቅበት፣ ሀብት በአድልዎ ወደ ሚከፋፈለበት፣ ህዝቡ ድምፅ ወይም እድል ወደሌለው ስርአት እያመራ ይመስላል።   ሀገሪቱ የዲሞክራሲን መሰረታዊ ነገሮች እንደያዘች፣ የጨዋታው መሰረታዊ ህጎች በአኖክራሲያዊ ቁጥጥር፣ በክህሎት ካፒታሊዝም እና በክሌፕቶክራሲያዊ ተግባራት የተመሰረቱ ናቸው።

  ይህንን አዙሪት ለመስበር ኢትዮጵያ ጠንካራ ተቋማት፣ የህግ የበላይነት እና ከታማኝነት ላይ የተመሰረተ ፖለቲካ ወደ ብቃት ላይ የተመሰረተ አስተዳደር እንድትሸጋገር ያስፈልጋል - ዜግነት እንጂ ግንኙነት ሳይሆን መብትን እና እድሎችን የሚወስንበት።

እንደ ኢትዮጵያ ያሉ የአስተዳደር መዋቅሮችን ለመተንተን የkleptocracy እና የካኪስቶክራሲ ተለዋዋጭነትን መረዳት ወሳኝ ነው።  የእነዚህን ስርዓቶች ባህሪያት እና አንድምታዎች በመገንዘብ ሀገሪቱን የተጋረጡ ተግዳሮቶችን እና ወደፊት ሊሆኑ የሚችሉ መንገዶችን በተሻለ ሁኔታ መገምገም እንችላለን።

ፌደራሊዝም የኢትዮጵያ የጥንካሬ ምንጭ ነው።

ይህች ጋዜጠኛ በኦሮሞ እና በአማራ ማህበረሰቦች መካከል ግጭት ለመፍጠር ባደረገችው ሙከራ በተሰራጨ ትልቅ ውሸት ላይ የተመሰረተ ከጆ ባይደን አስተዳደር ሽልማት አግኝታለች።  የእርሷ የተሳሳተ መረጃ ለሰዎች ህይወት መጥፋት ምክንያት እና የህብረተሰቡን አለመግባባት አስከትሏል፡ ይህም በህገወጥ የሰዎች ዝውውር ምክንያት ስደትን በጋዜጠኞች እና ደጋፊዎቻቸው እንዴት መጠቀም እንደሚቻል ያሳያል።

10th July 2023

Today I met the foreign minister of Israel in his office in Jerusalem to explain the crisis in Ethiopia. In my capacity as Director of AISSS, I explained that Oromuma is an anti-semitic philosophy that shares many elements of Fascism which includes: Ethnic supremacy, Regressive

የኢትዮጵያ ፌደራላዊ መንግስት በድብቅ የውጭ አካላት የተቀነባበሩትን የተለያዩ ጥቃቶችን እና የአገዛዙን ለውጥ ሙከራዎችን እንዲሁም የውስጥ ግብረ አበሮቻቸውን በመቋቋም በሀገሪቱ ህገ-መንግስት እና በፌዴራላዊ የአስተዳደር ስርዓቱ ላይ የተመሰረተ በመሆኑ እነዚህን ጥረቶች ውጤታማ በሆነ መንገድ ያከሸፈ ነው። እነዚህ ስውር ሃይሎች ከግብፅ ጋር ግንኙነት ያላቸው እና በአሜሪካ Deep state ውስጥ የሚንቀሳቀሱ አካላትን የሚያጠቃልሉ ሲሆን ሁለቱም የኢትዮጵያን ሃብት ለመበዝበዝ ፍላጎት ያላቸው ናቸው። ከአሜሪካ Deep state ጋር ግንኙነት ካላቸው ግለሰቦች መካከል ሻለቃ ዳዊት ወልደጊዮርጊስ፣ ጋዜጠኛ መዓዛ መሀመድ፣ መስከረም አበራ፣ ዮሃንስ ቦያለው፣ ክርስቲያን ታደለ እና እስክንድር ነጋ ይገኙበታል። በተጨማሪም የግብፅ እና የኤርትራ ጥምር ታጋዮች እንደ አቶ አንዳርጋቸው ጽጌ፣ ንዓምን ዘለቀ እና ዘመነ ካሴ ያሉ ግለሰቦች ይገኙበታል። በተጨማሪም ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ (ህወሀት) ከኦሮሞ ነጻነት ሰራዊት (OLA) ጋር በመተባበር ነው። እነዚህ ተለዋዋጭ ሁኔታዎች ለሚመለከታቸው የውጭ ወኪሎች የሚፈለገውን ውጤት ሳያመጡ ለአገራዊ ቀውስ አስተዋፅዖ አድርገዋል። የኢትዮጵያ ህዝብ በጋራ በመሆን የሰላምና የጸጥታ ጥያቄያቸውን እንዲያረጋግጡ የግድ ነው። 

Andargachew returns to U.K. after Ethiopia death row pardon

 13/08/2024

 ይህን ወሳኝ ጉዳይ የሚዳስሰው ጽሁፍ የፌዴራል ሥርዓቱን የሚደግፉ ሕገ መንግሥታዊ ማዕቀፎችን፣ በጨዋታው ላይ ስላሉ የውጭ ጥቅሞች፣ መሰል ድብቅ ተግባራት በብሔራዊ መረጋጋት ላይ ያለውን አንድምታ እና እነዚህን ተግዳሮቶች ለመጋፈጥ አገራዊ አንድነትን አስፈላጊነት በጥልቀት መመርመር ይችላል።

ኢትዮጵያ ከውጫዊ ተጽእኖዎች እና ከውስጥ ተግዳሮቶች ጋር ተቋቁማ የኖረችው በህገ-መንግስታዊ ማዕቀፉ እና በፌዴራል አስተዳደር መዋቅሯ ነው። በተለይም ከ1991 ጀምሮ በአፍሪካ ቀንድ ላይ ያለው የሀገሪቱ የውጭ ፖሊሲ ተለዋዋጭነት ከፍተኛ ኢኮኖሚያዊ፣ ፖለቲካዊ እና ደህንነት አንድምታ አለው።

  በኢትዮጵያ የመቋቋም አቅም ውስጥ ቁልፍ ነገሮች፡

  - የፌዴራል የአስተዳደር መዋቅር፡ የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ ዴሞክራሲያዊ ግንባር (ኢህአዴግ) ሲከላከልለት የቆየው የፌደራል ስርዓት በ1994 ዓ.ም. ነገር ግን ይህ ስርዓት ጉድለት ያለበት እና የጋራ ግጭት ስጋቶችን ሊያባብስ ይችላል ተብሎ ተችቷል።

  - የክልላዊ ደህንነት እና ትብብር፡ ኢትዮጵያ በዲፕሎማሲያዊ ተሳትፎ፣ በወታደራዊ ጣልቃገብነት፣ በሽምግልና እና በሰላም ማስከበር ሂደት ውስጥ ንቁ ሚና ትጫወታለች። የውጭ ፖሊሲዋ ለአፍሪካ ቀንድ መረጋጋት እና ሰላም ቅድሚያ ይሰጣል።

  - የኢኮኖሚ ልማት፡ የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ልማት የብሔራዊ ደኅንነት ስትራቴጂ ቁልፍ ገጽታ ነው። አገሪቷ ለመረጋጋትዋ ዋነኛ ጠንቅ ሆነው የሚታዩትን ድህነትን እና የኢኮኖሚ ድቀትን ለማሸነፍ ትጥራለች።

  - አገራዊ አንድነት፡ ፈተናዎች ቢኖሩትም የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ሥርዓት የተገለሉ ሕዝቦች የባህልና የቋንቋ መብቶች እንዲከበሩ አድርጓል። ሆኖም፣ ተቺዎች ስርዓቱ ቅሬታን እና የጎሳ ግጭቶችን ሊያቀጣጥል እንደሚችል ይከራከራሉ።

  የኢትዮጵያ መረጋጋት ፈተናዎች፡

  - የብሔር ግጭቶች፡ የብሔር ተኮር ፌደራሊዝም ለኢትዮጵያ አገራዊ ውህደትና የሰላም ግንባታ ተግዳሮቶች አበርክቷል። የማህበረሰብ ግጭቶች እና የቡድን ቅሬታዎች ለአገሪቱ መረጋጋት ከፍተኛ አደጋን ይፈጥራሉ።

  - የውጭ ጣልቃገብነት፡ ኢትዮጵያ የውጭ ተጽእኖዎች እና መጠቀሚያዎች ያጋጥሟታል ይህም መረጋጋት እና ደህንነቷ ላይ ተጽእኖ ሊያሳድር ይችላል። ሀገሪቱ ከጎረቤት ሀገራት እና ከአለም አቀፍ ሀይሎች ጋር ያለውን ግንኙነት ጨምሮ ውስብስብ በሆነ የጂኦፖለቲካዊ እንቅስቃሴ ውስጥ ገብታለች።

  - የሰብአዊ መብት ስጋቶች፡- የኢትዮጵያ የጸጥታ ስራዎች የሰብአዊ መብት ረገጣን አስከትሏል ከፍርድ ቤት ውጭ ግድያ፣ የሰላማዊ ህይወት መጥፋት እና የዘፈቀደ እስራት።

  የወደፊት ተስፋዎች፡-

  - ማሻሻያ እና መደመር፡- በጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ የሚመራው ቅሬታን ለመፍታትና ዴሞክራሲን ለማስፋፋት የተደረገው ጥረት ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ መሣተፍ እንዲኖር አድርጓል። በአገልግሎቶች መካከል ያለውን ልዩነት መዝጋት፣ የስራ እድል መፍጠር እና የአስተዳደር መዋቅሮችን ማሻሻል ጠንካራ ጥንካሬን ለመገንባት አስፈላጊ ናቸው።

  - ክልላዊ ትብብር፡- የኢትዮጵያ ቀጠናዊ የትብብር ጥረቶች በተለይም በአፍሪካ ኅብረት እና በምስራቅ አፍሪካ በይነ መንግስታት (ኢጋድ) አማካኝነት በአፍሪካ ቀንድ ሰላምና መረጋጋትን ለማስፈን ወሳኝ ናቸው።

July 16,2023

ፍራንክፈት ከተማ ዛሬ እሁድ በሻለቃ ዳዊት ወ/ጊዮርጊስ የዓማራ ሕዝባዊ ግንባር የውጪ  ድጋፍ አስተባባሪና  ከልኡል ዶ/ር አስፋወሰን አስራተ ካሳ ጋር በተደረገው ምክክር በሻለቃ ዳዊት የቀረበላቸውን ሐሳብ ተቀብለው የአማራ ሕዝባዊ ግንባር