"ካድሬ" - ትክክለኛ ትርጉም፣ የተሳሳቱ አመለካከቶች እና ተፅዕኖ በኢትዮጵያ ማህበረሰብ ውስጥ

"ካድሬ" - ትክክለኛ ትርጉም፣ የተሳሳቱ አመለካከቶች እና ተፅዕኖ በኢትዮጵያ ማህበረሰብ ውስጥ

 “ካድሬ” (ካድሬ) የሚለው ቃል በኢትዮጵያ ፖለቲካ ንግግሮች ውስጥ በብዛት ጥቅም ላይ ከዋሉት-ነገር ግን ብዙ ጊዜ ያልተረዱ-ቃላቶች አንዱ ነው። ለአንዳንዶች ታማኝ የመንግስት ወይም የፓርቲ ሰራተኛን ይመለከታል። ለሌሎች፣ ሙሰኛ፣ ብቃት የሌላቸው ባለስልጣናትን ለመግለጽ የሚያገለግል የስም ማዋረድ ነው። ግን ካድሬ ማለት ምን ማለት ነው? እያንዳንዱ ካድሬ ያልተማረ ነው ወይስ ለሀገር ይጎዳል? ወይንስ ቃሉ ራሱ በፖለቲካዊ እና ህዝባዊ ንግግሮች ውስጥ ኢ-ፍትሃዊ በሆነ መንገድ የታጠቀ ነው?

 1. “ካድሬ” ማለት ምን ማለት ነው?

 ከታሪክ አኳያ ካድሬ የፓርቲ ባለስልጣንን፣ የመንግስት ወኪልን ወይም የፖለቲካ ቅስቀሳን በተለይም በኢትዮጵያ ደርግ ጊዜ እና በኋላም በኢህአዴግ ዘመን ነበር። ቃሉ የመጣው ከፈረንሣይ "ካድሬ" ሲሆን ትርጉሙም የሰለጠነ ወይም ባለሙያ ሰራተኛ ማለት ነው። ኢትዮጵያ ውስጥ የፖለቲካ አጀንዳዎችን ተግባራዊ ለማድረግ፣ ማህበረሰቦችን በፓርቲ ርዕዮተ ዓለም ለማሰልጠን ወይም የመንግስት ጉዳዮችን እንዲያስተዳድር በገዢው ፓርቲ የተመደበውን ሰው ለማመልከት መጣ።

 ስለዚህ ካድሬ በገለልተኛነት ወይም በመነሻ መልኩ በፖለቲካ የተሾመ በሕዝብ አስተዳደር፣ በቅስቀሳ እና በአመራር ተግባራት ላይ የተሰማራ ሠራተኛ ነው።

 2. ሁሉም ካድሬዎች ያልተማሩ ናቸው ወይንስ ብቁ አይደሉም?

 አይደለም ካድሬዎች ከትምህርታቸው ወይም ከቴክኒክ ችሎታቸው ይልቅ ለገዥው ፓርቲ ባላቸው ታማኝነት የተመረጡባቸው አጋጣሚዎች ብዙ ቢሆኑም፣ ሁሉንም በአንድ ብሩሽ መቀባቱ ትክክል አይደለም። ብዙ ካድሬዎች የትምህርት ታሪክ፣ የአስተዳደር ልምድ እና ለህዝብ አገልግሎት ቁርጠኝነት አላቸው። ነገር ግን፣ የመንግስት ሚናዎች በፖለቲካዊ አሰራር ምክንያት፣ ብቃትን መሰረት ያደረጉ ሹመቶች ብዙ ጊዜ ወደ ጎን ቀርተዋል። ይህም በቁልፍ ቦታዎች ላይ ብቃት የሌላቸው ባለስልጣናት የበላይ እንዲሆኑ በማድረግ ለመልካም አስተዳደር እጦት እና የህዝብ አመኔታ እንዲፈጠር ምክንያት ሆኗል።

 3. ካድሬስ ኢትዮጵያን ይጎዳል?

 ይህ ውስብስብ ጥያቄ ነው። ካድሬዎች ገንቢ እና አጥፊ ሚናዎችን ተጫውተዋል። በአንድ በኩል፣ የመንግስት ፖሊሲዎችን ተግባራዊ ለማድረግ፣ የልማት ፕሮግራሞችን በማስተዳደር እና የግዛት መዋቅሮችን ለመጠበቅ ረድተዋል። በሌላ በኩል ብዙዎች ከሚከተሉት ጋር ተያይዘዋል።

 ሙስና

 የፖለቲካ ጭቆና

 የብሄር አድሎአዊነት

 የሀሳብ ልዩነትን ማፈን

 የህዝብ ተቋማትን ማጭበርበር

 ስለዚህም የካድሬ ስርዓት በራሱ መጥፎ ባይሆንም የተጠቀመበት መንገድ በተለይም ታማኝነት ከብቃት በላይ ሲመዘን ብዙ ጊዜ ተቋማትን በመጉዳት የኢትዮጵያን የፖለቲካ እና የስነምግባር ውድቀት አባብሷል።

 ---

 4. "ካድሬ" አሁን አላግባብ ጥቅም ላይ የዋለ ነው?

 አዎ፣ እየጨመረ ነው። ዛሬ “ካድሬ” ከመንግስትም ሆነ ከገዥው ፓርቲ ጋር የተቆራኘን ማንኛውንም ሰው ከትክክለኛ ባህሪያቸውና ከብቃቱ አንፃር ለማጣጣል እንደ ማስመሰያ ቃል ተደጋግሞ ይሠራበታል። ይህ አጠቃላይ አጠቃቀሙ ቃሉን ወደ ፖለቲካዊ ስድብ ይለውጠዋል፣ ነገሩን እርቃን በመግፈፍ እና በመንግስት ስርአቶች ውስጥ ያሉ የሰዎችን ብዝሃነት ችላ በማለት። ሁሉም ካድሬ በሙስና የተዘፈቁ ወይም አቅም የሌላቸው አይደሉም፣ ልክ ሁሉም ተቃዋሚዎች ታማኝ እና ባለራዕይ አይደሉም።

 ማጠቃለያ፡-

 ካድሬ የሚለው ቃል በመጀመሪያ የሚያመለክተው በመንግስት እና በፓርቲ መዋቅር ውስጥ ያለውን ተግባራዊ ሚና ነው። በዛሬይቱ ኢትዮጵያ ግን የተጫነ ቃል ሆኗል - ብዙ ጊዜ ከመተንተን ይልቅ ለማጥቃት ይጠቅማል። ይህ በሕዝብ ተቋማት ላይ ያለውን የመተማመን ቀውስ የሚያንፀባርቅ ሲሆን ሰዎች ከሕዝብ ጥቅም ይልቅ የፓርቲ ጥቅም በሚያቀርቡ መሪዎች እንደተከዱ ይሰማቸዋል።

 አሁንም ግለሰቦችን ከፖለቲካዊ ትርክቶች መለየት አስፈላጊ ነው። በቅንነት እና በብቃት የሚያገለግሉ ካድሬዎች አሉ። ችግሩ ያለው የካድሬዎች ህልውና ሳይሆን የህዝብ አገልጋይነትን ወደ ፖለቲካ በማሸጋገር፣ የተጠያቂነት ጉድለት እና የሜሪቶክራሲ መበስበስ ላይ ነው። ኢትዮጵያ የሞራልና የተቋማዊ ጥንካሬዋን እንድታገግም ከተፈለገ ከስም መጥራት ወጥታ ከፖለቲካ ታማኝነት በላይ ብቃት፣ ስነምግባር እና የህዝብ አገልጋይነት ጉዳይ በሆነበት ስርዓት ላይ ኢንቨስት ማድረግ አለባት።